Εγώ αναφερόμουν στα ήθη των τοπικών κοινωνιών με τα οποία γαλουχείται κάθε γενιά με αποτέλεσμα να τα θεωρεί σωστά και να τα ακολουθεί κι αυτή (για τους ντόπιους μιλάω).
Δύσκολα θα προχωρήσει ένα βήμα μπροστά και ακόμα και να το κάνει, θα περάσουν πάρα πολλά χρόνια μέχρι να επέλθει μια ουσιαστική αλλαγή.
Κοίτα, με αυτό και συμφωνώ και διαφωνώ. Δηλαδή, συμφωνώ με το ότι εν γένει είναι δύσκολες αυτές οι αλλαγές - για απομονωμένες κοινότητες σίγουρα περισσότερο από ότι για άλλες - ωστόσο, σε βάθος μίας γενιάς, μπορώ να πω ότι όντως υπάρχουν αλλαγές. Εκτός από την οικογένεια και την κοινότητα στο σύνολό της που διαμορφώνει ήθη, παίζουν ρόλο πάντα και οι ευρύτερες καταστάσεις. Ας πούμε, ο παππούς μου, αλλά και ο αδερφός του και τα άλλα μέλη της ίδιας γενιάς στο χωριό θεωρούσαν απαράδεκτο το να πάρεις κάτι από κάποιον άλλο άνθρωπο χωρίς πρώτα να ρωτήσεις. Από τσάπα μέχρι έκταση για εποχική καλλιέργεια.
Ωστόσο, με την ερημοποίηση που επέρχεται με τα χρόνια και με την έλευση της νέας γενιάς στο χωριό - κάποια από τα παιδιά αυτών των ανθρώπων που αποφάσισαν να μείνουν στο χωριό, δηλαδή - αυτό έχει χαλαρώσει τελείως. Μπορεί στον παππού μου να μην άρεσε που ο ανιψιός του έμπαινε στην αποθήκη ή στον παλιό μύλο και έπαιρνε διάφορα πράγματα χωρίς να ρωτήσει - κι ας τα επέστρεφε, μετά. Αυτό δεν ήταν κάτι που αυτά τα παιδιά έμαθαν από τις οικογένειές τους αλλά που προέκυψε σαν συμπεριφορά που πλέον η νέα γενιά αποδέχεται ως ορθή και ηθική κ.λπ..
Έτσι όπως βλέπω την κατάσταση εκεί πάνω, μου φαίνεται, εκ των υστέρων, αναμενόμενη εξέλιξη, δεδομένου ότι κανείς δεν ερχόταν να διεκδικήσει κληρονομιές πάνω στα κατσάβραχα, με αποτέλεσμα αυτά τα σπίτια/χωράφια/αποθήκες να μένουν ουσιαστικά ξέφραγα αμπέλια. Μπορεί οι παλιά γενιά να μην έκανε τέτοιες ενέργειες γιατί δεν άρμοζαν με τα δικά τους πρότυπα και τη δική τους ηθική, αλλά η νέα γενιά το έκανε και, μάλιστα, αυτή η συμπεριφορά γενικεύτηκε και πέρα από τα άδεια σπίτια ως κάτι το σχεδόν καθολικά αποδεκτό. Όταν του ανιψιού του παππού μου του παίρνουν κάτι χωρίς να τον ρωτήσουν δεν πολυασχολείται. Χαρακτηριστικά μου είχε πει κάποτε: «Εδώ όλα είναι σε όλους κάπως πια. Το τσαπί αυτό σήμερα το έχω εγώ, αύριο θα το πάρει ο άλλος, μεθαύριο η άλλη, θα γυρίσει σε μένα στο τέλος». Εμένα μου φαίνεται παράξενο, και στον παππού μου και στη γενιά του φαινόταν και είναι όντως μεγάλη μεταβολή για διαφορά μίας γενιάς - ή, τουλάχιστον, μου φαίνεται εμένα.
Όπως και αν έχει, εν γένει, νομίζω ότι δεν αλλάζουν εύκολα οι κλειστές και τοπικά περιορισμένες κοινωνίες, αλλά αυτό χωράει πάρα πολλές εξαιρέσεις και συζήτηση - καλή ώρα.